Τρίτη 8 Φεβρουαρίου 2011

ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟΥΣ ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΗΔΕΣ

Του Ευάγγελου Στάθη, φιλόλογου


Οι Καραγκούνηδες είναι μια κοινωνική ενότητα του Ελληνικού λαού με ιδιαίτερα και ευδιάκριτα κοινωνικά και πολιτιστικά γνωρίσματα και δικές τους συνήθειες. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό γνώρισμά τους είναι η ενδυμασία, ιδίως των γυναικών. Ζούνε και κατοικούν στα πεδινά μέρη των νομών Τρικάλων και Καρδίτσας.
Τι ακριβώς ήταν, από που προέρχονταν και γιατί ονομάστηκαν έτσι δεν έχει απολύτως εξακριβωθεί. Για το όνομα Καραγκούνηδες έχουν υποστηριχθεί διάφορες απόψεις. Μερικοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι προέρχεται από τις λέξεις κάρα (=κεφαλή) και κινώ (κουνώ)' Είχαν δηλαδή την συνήθεια, ιδίως τα παλιότερα χρόνια, να χρησιμοποιούν για συνεννόηση τις κινήσεις του κεφαλιού τους αντί της ομιλίας ή να κουνούν το κεφάλι τους μιλώντας.




Οι την κάραν κινούντες (κουνούντες) ονομάστηκαν Καρα(γ)κούνηδες.
Άλλη άποψη είναι ότι η λέξη προέρχεται από τη σύνθεση δυο ξένων λέξεων:
Της Τουρκικής καρά που σημαίνει μαύρος και της σλάβικης (ίσως αλβανικής) λέξης γουν δηλαδή...
 γούνας με αποτέλεσμα Καραγκούνηδες να είνα όσοι φορούσαν μαύρη γούνα. Η θεωρία αυτή μάλλον δεν ευσταθεί, γιατί οι κάτοικοι του κάμπου, περισσότερο από κλιματολογική άποψη, ήταν αδύνατο να φορούν μαύρες γούνες, χαρακτηριστικό που αποδίδεται περισσότερο σε όσους ασχολούνται με την κτηνοτροφία σε ορεινά μέρη με χαμηλές θερμοκρασίες.




Άλλη άποψη, επικρατέστερη αυτή, ερμηνεύει το όνομα από τις λέξεις κάρα και Γιουνάν, δηλαδή μαύροι Έλληνες. Μερικοί ερευνητές χρησιμοποιούν κυριολεκτικά τις λέξεις, γιατί τάχα οι Τούρκοι κατακτητές ονόμαζαν έτσι τους κατοίκους του κάμπου από το ηλιοκαμένο χρώμα του προσώπου.
Άλλοι πάλι αποδίδουν μεταφορική σημασία στο όνομα, εννοώντας με τη λέξη μαύρος τον δύσμοιρο, τον βασανισμένο, τον ταλαιπωρημένο δουλευτή της γης του Θεσσαλικού κάμπου.
Ο καθηγητής κοινωνιολογίας κ. Γεώργιος Καββαδίας μελέτησε τους Καραγκούνηδες και διαπίστωσε πανάρχαια την καταγωγή τους. Τα τραγούδια τους και οι χοροί τους είναι όμοιοι σχεδόν με τους άλλους Ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς, αλλά με ρυθμούς αργούς και σταθερούς. Από την άποψη αυτή θυμίζουν Δωριείς.




Σίγουρα οι Καραγκούνηδες αποτελούν ξεχωριστό κομμάτι μες στον Ελληνικό χώρο. Η μοιρολατρική ηρεμία της μονότονης ζωής στον κάμπο φτάνει στις μέρες μας με τους χορούς, τα τραγούδια, τα ήθη και έθιμα των ανθρώπων που ολόκληρη τη ζωή τους πολεμούσαν με τη μαλάρια (= Ελονοσία) και τη λάσπη για λίγο καλαμπόκι κι ένα παράθυρο στον ήλιο. Τυπικό παράδειγμα αυτού του καραγκούνικου ψυχισμού αποτελεί ο χορός της σβαρνιάρας, χορός που αποτελεί πρόγονο της καραγκούνας, η μάνα της, όπως χαρακτηριστικά αποκαλείται. Θεωρείται ότι είναι η παλιότερη οργανική σύνθεση απ' όλους τους χορούς της περιοχής. Ονομάζεται σβαρνιάρα, γιατί οι χορευτές της σβαρνίζουν, σέρνουν κατά κάποιον τρόπο τα πόδια τους υπογραμμίζοντας τον βαρύ χαρακτήρα αυτού του Θεσσαλικού πληθυσμού.




ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΗΔΕΣ
Σύμφωνα με την έρευνα του Γ. Καββαδία οι Καραγκούνηδες κατοικούν σε 73 χωριά από τα 232 του Ν. Τρικάλων. Το 1940 ανέρχονταν σε 43.277 ενώ το1981 σε 49.717 ή στο 37,04% του Ν. (36% του Ν.)

Ε Π Α Ρ Χ Ι Α Τ Ρ Ι Κ Α Λ Ω Ν
 Κοινότητες           χρονολογία 1940 ­     1981
 Αγ. Κυριακής                               356       388


Αποστόλων                                  402        612
Αρδανίου                                     789        538
Αχλαδοχωρίου                             171       183
Βαλτινού                                      547       731
Γεωργανάδων                               334       475
Γλίνου                                          492        561
Γόμφων                                      1085      1207
Γριζάνου                                    1460      1453
Δενδροχωρίου                              562        737
Δενδροχώρι                                  494        608
Εξάλοφος                                       68        129

Διαλεκτού                                    794         873
Διποτάμου                                    513        544
Διπόταμος                                    272        260
Ρόγκια                                          241        284

Δροσερού                                     466        547
Ελευθεροχωρίου                          412        563
Ζάρκου                                       1861      1825
Ζηλευτής                                      748        634
Καρυών                                        253        252
Κεραμιδίου                                   341        448
Κεφαλοβρύσου                             932        905
Κηπακίου                                        80        142
Κλοκοτού                                      683        841
Κουμαριάς                                    191          49
Κουμαριά                                       29
Συκιά                                              20
Κρήνης                                          823      1052
Κρηνίτσας                                     308        428
Λεπτοκαριάς                                 308         200
Λογγακίου                                     219         301
Λόγγου                                           332        379
Λυγαριάς                                       493         553
Μ. Κεφαλοβρύσου                        637         725
Μεγαλοχωρίου                            1617       1731
Μ. Καλυβίων                               2465       2286
Μεγάρχης                                    1209        1062
Μεγάρχη                                        976          936
Ουρανός                                           80          128
Μουριάς                                         621          726
Νομής                                             356         494
Οιχαλίας (Νεοχωρίου)                 2427        3221
Παλαιομοναστηρίου                    1264        1216
Παλαιοπύργου                               729         1036
Παλαιόπυργος                               979
Κοκόνα                                            57
Παναγίτσας                                   455           416
Παραποτάμου                                555          529
Παραπόταμος                                 284          223
Βαλομάνδρι                                    151          132
Λιλή                                                120          174
Πατουλιάς                                       425          528
Περδικορράχης                               154          120
Πετροπόρου                                    289           571
Πετρωτού                                        714        1148
Πηγής                                            1196        1325
Πηνειάδας                                       193          484
Πρίνου                                             354          702
Πυργετού                                         713        1095
Ράξας                                               837          761
Ράξα                                                 694         669
Χαιδεμένη                                        143         192
Ριζαριού                                           723         740
Ριζώματος                                      1419       1339
Σερβωτών                                         489         630
Σωτήρας                                           313          351
Ταξιαρχών                                     1164
Φανερωμένης                                  584          578
Φαρκαδόνας                                  1763         2117
Φήκης                                            1182         1368
Φήκη                                                998         1118
Δροσοπηγή                                       184          250
Φλαμουλίου                                     318          490
Φωτάδας                                           346         479
Χρυσαυγής                                        459         454


Σύνολο Καραγκούνηδων              40761      47317
Σύνολο Κατοίκων επαρχίας         83775    105004

13 σχόλια:

  1. ΜΟΥ ΛΥΣΑΤΕ ΠΟΛΛΕΣ ΑΠΟΡΙΕΣ ΠΟΥ ΕΙΧΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΙΔΕΣ...ΘΟΔΩΡΟΣ ΚΑΡΑΚΟΥΣΗΣ...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. ΛΟΓΩ ΕΠΩΝΥΜΟΥ (ΚΑΡΑΚΟΥΣΗΣ) ΠΡΟΣΠΑΘΩ ΝΑ ΒΡΩ ΤΙΣ ΡΙΖΕΣ ΜΟΥ...ΕΧΩ ΜΟΝΟ ΜΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ...ΟΙ ΠΡΟΠΑΠΟΙ ΜΟΥ ΗΡΘΑΝ ΚΥΝΗΓΗΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ ΚΑΙ ΚΡΥΦΤΗΚΑΝ ΣΤΑ ΠΙΕΡΙΑ ΟΡΗ ΕΠΕΙΔΗ ΣΚΟΤΩΣΑΝ ΕΝΑΝ ΑΞΙΩΜΑΤΟΥΧΟ ΤΟΥΡΚΟ ...ΑΝ ΚΑΠΟΙΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΕΙ ΑΣ ΤΟ ΚΑΝΕΙ...ΘΟΔΩΡΟΣ... 6977377514 'Η' 2351081215

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. ΑνώνυμοςΙουνίου 13, 2014

      Στα Τρικαλα υπαρχει αυτο το επιθετο παντως.

      Διαγραφή
  3. ΞΕΧΑΣΑ ΝΑ ΓΡΑΨΩ ΤΟ Gmail....biomeats@gmail com

    ΑπάντησηΔιαγραφή

  4. Ego den thimame thn giagia m na ixe foresia karagkounas opos sto neoxori h giorganades.otan rotagame tous papoudes mas mas legan oti imaste graikoi . Kai milao gia to grizano psaxe kalitera


    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Εξαιρετικές οι φωτογραφίες φίλε μου και τα όσα γράφεται ! θα χαρώ αν έχετε και περισσότερες πληροφοριες ή να προτείνετε βιβλία με πληροφοριες για την φυλή μας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Εξαιρετικές οι φωτογραφίες φίλε μου και τα όσα γράφεται ! θα χαρώ αν έχετε και περισσότερες πληροφοριες ή να προτείνετε βιβλία με πληροφοριες για την φυλή μας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. ΑνώνυμοςΜαΐου 28, 2013

    ΜΠΡΑΒΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΡΤΗΣΗ!ΕΧΩ ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΙΚΗ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΑΠΟ ΧΩΡΙΟ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΥΟ ΓΟΝΕΙΣ ΜΟΥ.
    ΠΡΟ ΚΑΙΡΟΥ ΔΙΑΒΑΣΑ ΑΠΙΣΤΕΥΤΕΣ ΑΝΟΗΣΙΕΣ ΠΕΡΙ...ΑΛΒΑΝΙΚΗΣ[!]ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΗΔΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΑΝΑΞΙΑ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΥ ΑΚΟΜΑ.
    ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΗΣ-ΚΑΤΟΙΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. ΑνώνυμοςΜαρτίου 22, 2014

    Στο πλαίσιο της πραγματικά αξιέπαινης προσπάθειας τόσο του γράφοντα όσο και της εφημερίδας σας θα πρότεινα, σε κάθε ενδιαφερόμενο, το βιβλίο του Χαριλάου Ντούλα, Οι Καραγκούνηδες της Θεσσαλίας. Συγκριτική ιστορική, γλωσσολογική και λαογραφική μελέτη, εκδ. οίκος Αντ. Σταμούλη, Θεσσαλονίκη 2011. Πρόκειται για έργο με πλουσιότατο και ηλεγμένο υλικό από αρχεία και δευτερογενείς πηγές-μελέτες αλλά και από προφορικές μαρτυρίες και δημοσιευμένο λαογραφικό υλικό, που κωδικοποιεί με μεθοδικότητα τις μέχρι σήμερα έρευνες για τους αυτόχθονες, πεδινούς κατοίκους της Θεσσαλικής πεδιάδας, τους Καραγκούνηδες. (http://www.24grammata.com/?p=11385)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. πρόκειται για συγγενομακεδονικής , μη ελληνικής καταγωγής , αυτόχθονες της μεγαλης βλαχίας, σημερινή ονομασία θεσσαλία...διαφέρουν από τους μη ελληνικής καταγωγής βλάχους , πέρα από το διαφορετικό εθνοπολιτιστικό υπόβαθρο και στο εργασιακό..οι βλάχοι στην συντριπτική πλειοψηφία είναι κτηνοτρόφοι..αντίθετα οι καραγκούνηδες είναι αγρότες...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ανώνυμε,αυτοί που λες είναι οι Καραγκούνηδες του Ξηρόμερου Αιτωλοακαρνανίας, είναι Αρβανιτόβλαχοι και δεν έχουν καμμία σχέση με τους Καραγκούνηδες της Θεσσαλίας,έχει γίνει σύγχυση με την ονομασία δι ότι ως γνωστόν οι Οθωμανοί ήταν μια πανδημία αχταρμά, ειχαν κάνει σύγχυση με τις ενδυμασίες. Οι Καραγκούνηδες της Θεσσαλίας είναι γηγενείς της Θεσσαλίας, η ιππασία που είναι μέρος της ξκουλτούρας τους δείχνει αυτή την πανάρχαια γηγηενή καταγωή που έχουν από τους αρχαίους Θεσσαλούς. δεν είναι Βλάχοι, ουδέποτε μιλούσαν τα βλάχικα και πάντα ήταν στις πεδιάδες, βρίσκονται κυρίως στην Καρδίτσα και στα Τρίκαλα.

      Διαγραφή
  10. πρόκειται για συγγενομακεδονικής , μη ελληνικής καταγωγής , αυτόχθονες της μεγαλης βλαχίας, σημερινή ονομασία θεσσαλία...διαφέρουν από τους μη ελληνικής καταγωγής βλάχους , πέρα από το διαφορετικό εθνοπολιτιστικό υπόβαθρο και στο εργασιακό..οι βλάχοι στην συντριπτική πλειοψηφία είναι κτηνοτρόφοι..αντίθετα οι καραγκούνηδες είναι αγρότες...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Στην Οιχαλις η Νεοχωρι είναι λίγες οικογένειες καραγκουνιδες όπως Αγγελάκης οι περισσότεροι είναι από άλλες περιοχές όπως Αγραφα Χάσια Πινδος Μακεδονια Βορειος Ηπειρος κ.α πχ Ριζος είναι από Βόρειο Ηπειρο

    ΑπάντησηΔιαγραφή

επικοινωνιστε μαζι μας