Ιστορικές πηγές για την αρχαιότητα του Βαλτινού 3

Η Πρόθεση 291 της Μονής Βαρλαάμ (18ος αιώνας)

Οι γραφές και η χρονολόγηση της Πρόθεσης 291.
Το χειρόγραφο 291 είναι μια πρόθεση (παρρησία) της μονής του Βαρλαάμ, με διαστάσεις 21χ24 εκ. και με 18 φύλλα, από τα οποία το 18β είναι λευκό.
Οι γραφείς της πρόθεσης έγραψαν τα ονόματα των αφιερωτών στις στήλες της κάθε σελίδας στοιχηδόν.
Το χειρόγραφο 291 είναι του 18ου αιώνα. Για την αρχική του γραφή μπορούμε να πούμε ότι έγινε στο χρονικό διάστημα 1758-1783,για τον εξής λόγο. Στην πρώτη στήλη του φύλλου 1α έχουν καταχωρηθεί τα ονόματα 15 αρχιερέων, με τελευταίο τον Παρθένιο των Σταγών, που αρχιεράτευσε από το 1751 έως τις 26.3.1784 που πέθανε. Έτσι λοιπόν, η πρώτη γραφή της πρόθεσης δεν μπορεί να είναι προγενέστερη του 1751 και μεταγενέστερη του 1783. Οι επόμενες γραφές πρέπει να έγιναν σε όλη τη διάρκεια του β' μισού του 18ου αιώνα. Εξαίρεση αποτελούν οι ενθυμήσεις του φύλλου17β, οι οποίες είναι του 1860 η μία και του 1931 η άλλη, και η γραφή του φύλλου 18α, η οποία είναι του 19ου αιώνα.
Στην πρόθεση 291 έχουν καταχωρηθεί συνολικώς 169 οικισμοί.

Μετά το φύλλο 3α έχουν καταχωρηθεί τα ονόματα των «κοινών ορθοδόξων Χριστιανών» κατά επισκοπική επαρχία και χωριό.
Το κύριο μέρος της πρόθεσης (φύλλα 3β - 10α) καλύπτουν τα ονόματα χωρικών της Επισκοπής των Σταγών.
Στο φύλλο 10α υπάρχουν 9 αφιερωτές από το βαλτινό. Τα ονόματά τους είναι τα εξής: Αναστασίας, Θεοδορή, Ζωίτζας, Νικολάου, Θόυκου, Νικολάου, Γεωργάνας, Αναστασίας, Θεοδώρου.
Παρουσιάζουμε στη συνέχεια δύο φύλλα από το χειρόγραφο όπως ακριβώς είναι.

Φ. 9β

Χωρίον Διάλεσι

Ιωάννου.

Χωρίον Μικρό Μέρτζι

Αλεξίου, Αθανασίου, Νικολάου, Νουπούλας, Εκατερίνης, Βάσιους, Στεριάνους, Ακρίβου ιερέως, Αθανασίου, Ιωάννου, Παναγιώτι.

Χωρίον Λέστινον.

Δημητρίου ιερέως, Αθανασίου, Στάμω, Μαλάμους, Κυράτζου.

Χωρίον Ρόγκια

Αθανασίου, Ρίζου.

Χωρίον Βαρπόπι

Παναγιότι, Νίκου, Χρυστήνας.

Χωρίον Τόσκυσι

Δημητρίου, Αγγέλους.

Χωρίον Πύρα

Βαίτζη, Αθανασίου, Δημητρίου, Αλεξανδρί, Σμαράιδος, Αλέξανδρος, Κώνστα.

Χωρίον Σαρακίνα

Ιωάννου, Μάρους, Μαργαρώνας.

Φ. 10α

Χωρίον Βαλτζινό

Αναστασίας, Θεοδορή, Ζωίτζας, Νικολάου, Θόυκου, Νικολάου, Γεωργάνας,

Αναστασίας, Θεοδώρου.

Χωρίον Δολιανά

Δούκα, Γεωργίου, Σύμου, Δημητρίου, Νικολάου, Παγώνας, Ιωάννου, Ζωγράφους, Αργύρι, Ζαφύρους, Πασχάλι, Λάμπρους, Αθανασίου, Νικολάου.

Χωρίον Τζιάτζι

Νικολάου, Μετόργιας πρεσβυτέρας, Κώνστα, Αγόρους, Ανδρέα, Δέσπους, Μαργάρους.

Χωρίον Περγιτός

Χρήστου, Νικολάου, Ελεφάντους, Ανθούλους, Ρίζου, Χρυσής, Ανθής.

Χωρίον Τρανό Μέρτζι

Ευθυμίου, Θεοδώρας, Παγώνας, Ιωάννου.

Χωρίον Τζαπζέους

Διονυσίου ιερομονάχου.

Χωρίον Ριζαριόν

Σουλτάνας, Αθανασίου.