Σάββατο 19 Ιανουαρίου 2013

Ο θρύλος της Κυρά Φροσύνης



Η Φροσύνη γεννήθηκε το 1773. «Κόρη θαυμασίου κάλλους και περιφανούς γένους», σύμφωνα με τον γάλλο πρόξενο στα Γιάννινα Πουκεβίλ, υπήρξε σύζυγος του Δημητρίου Βασιλείου, πλούσιου εμπόρου των Ιωαννίνων και ανιψιά του μητροπολίτη Λάρισας και κατόπιν Ιωαννίνων, Γαβριήλ Γκάγκα.
Κατά την απουσία του συζύγου της για δουλειές στη Βενετία, η πανέμορφη Φροσύνη και μητέρα δύο παιδιών συνδέθηκε ερωτικά με τον γιο του Αλή Πασά, Μουχτάρ.


Από τα κάλλη της θαμπώθηκε και ο ίδιος ο Αλή Πασάς της Ηπείρου, που το 1801 διήγε το 61ο έτος της ηλικίας του. Επωφελούμενος της απουσίας του Μουχτάρ σε πολεμική εκστρατεία στην Αδριανούπολη, της πρότεινε να παρατήσει τον γιο του και να γίνει ερωμένη του. Η Φροσύνη αρνήθηκε και ο Αλή την απήγαγε και την έφερε στο χαρέμι του.
Το «όχι» της Φροσύνης εξόργισε τον Αλή Πασά, ο οποίος την καταδίκασε σε θάνατο, επειδή συνήψε σχέσεις με τον γιο του Μουχτάρ.



Τη νύχτα της 11 Ιανουαρίου 1801, μαζί με άλλες δεκάξι Γιαννιώτισσες, που είχαν καταδικασθεί για παρόμοια παραπτώματα τις έπνιξε όλες στη λίμνη των Ιωαννίνων.
Το σπίτι της σφραγίστηκε, τα υπάρχοντά της δημεύτηκαν και τα δυο μικρά παιδιά της εγκαταλείφθηκαν στους δρόμους, ενώ κανένας δεν τολμούσε να τα περιμαζέψει.

Μετά την καταβολή γεναίων δώρων, επετράπει στον θείο τους, αδερφό της Φροσύνης, επίσκοπο Γαβριήλ να τα πάρει μαζί του.
Όταν τα πτώματα των 17 γυναικών ξεβράστηκαν στην ακτή, ετάφησαν από την εκκλησία και ανακυρήχθησαν “καλλιμάρτυρες”.


Παρά το ηθικό και εθνικό της ολίσθημα η λαϊκή μούσα την τίμησε, επειδή θεώρησε ότι εξαγνίστηκε με τον τραγικό της θάνατο:

ΤΗΣ ΦΡΟΣΥΝΗΣ
Τ’ ακούσατε τι γίνηκε στα Γιάννενα, τη λίμνη,
που πνίξανε τις δεκαεφτά με την κυρά Φροσύνη;
Αχ, Φροσύνη παινεμένη,
τι κακό ΄παθες, καημένη!
Άλλη καμιά δεν το ΄βαλε το λιαχουρί φουστάνι,
πρώτ’ η Φροσύνη το βαλε και βγήκε στο σιργιάνι
Αχ, Φροσύνη παινεμένη,
και στον κόσμο ξακουσμένη!
Δε σ’ τό ‘λεγα, Φροσύνη μου, κρύψε το δαχτυλίδι,
γιατί αν το μάθη ο Αλή Πασάς θε να σε φάει το φίδι;
Αχ, Φροσύνη μου καημένη,
τι πολύ κακό θα γένη!
Αν είστε Τούρκοι αφήστε με, χίλια φλωριά σας δίνω,
σύρτε μες  στο Μουχτάρπασα, δυο λόγια να του κρίνω”
Αχ, Φροσύνη μου καημένη,
τι κακό πολύ θα γένει!
«Πασά μου, πού είσαι, πρόβαλε, τρέξε να με γλυτώσεις,
μέρωσε τον Αλή πασά, και δώσε ό τι να δώσεις».
Αχ, Φροσύνη πέρδικά μου,
τι κακό ‘παθες, κυρά μου!
Εις το Βεζίρη τα φλωριά, τα δάκρυα δεν περνάνε,
και σένα μ’ άλλες δεκαεφτά τα ψάρια θα σας φάνε.
Αχ, Φροσύνη πέρδικα μου,
μου ΄καψες τα σωθικά μου!
Νά ΄ταν οι πέτρες ζάχαρη, να ρίχνανε στη λίμνη,
για να γλυκάνει το νερό για την κυρά Φροσύνη.
Αχ, Φροσύνη παινεμένη,
μές στη λίμνη ξαπλωμένη!
Φύσα, βοριά, φύσα, θρακιά, για ν’ αγρίεψει η λίμνη,
να βγάλει τις αρχόντισσες και την κυρά Φροσύνη.
Αχ, Φροσύνη παινεμένη,
μες τη λίμνη ξαπλωμένη!
Φροσύν’, σε κλαίει το σπίτι σου, σε κλαίνε τα παιδιά σου
σε κλαίν όλα τα Γιάννενα, κλαίνε την ομορφιά σου.
Αχ, Φροσύνη πέρδικα μου,
μου ΄καψες τα σωθικά μου!”



Από τα λαϊκά άσματα και τις διηγήσεις, οι οποίες παρουσιάζουν διαφορετικές εκδοχές της ζωής της, παρέλαβε τη Φροσύνη η έντεχνη ποίηση (Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Αλέξανδρος Ραγκαβής, Σωτήρης Σκίπης και Δημήτριος Βερναρδάκης), η οποία την εξιδανίκευσε και κατέστησε τον θάνατό της σύμβολο της κακουργίας του Αλή Πασά.

Η κυρά Φροσύνη
Στίχοι : Κώστας Βέργος
Μουσική : Σπύρος Παπαβασιλείου
Εκτέλεση : Δημήτρης Μητροπάνος



Μες στο καλντερίμι
τρέχει ο αραμπάς
Με καρδιά συντρίμι
κλαίει ένας πασάς
Κλαίει για τη Φροσύνη
ο Αλή πασάς

Κλαίει ο πασάς
κλαίει ο μαχαλάς
Τη κυρά Φροσύνη
κλαίει κι ο αραμπάς
Όλη η ρωμιοσύνη
κι όλος ο ντουνιάς

Τι παραφροσύνη
έκανες πασά
Έπνιξες στη λίμνη
το τρελό σεβντά
Τώρα τι θα μείνει
μέσα στον οντά

Κλαίει ο πασάς
κλαίει ο μαχαλάς
Τη κυρά Φροσύνη
κλαίει κι ο αραμπάς
Όλη η ρωμιοσύνη
κι όλος ο ντουνιάς


Η ωραία Φροσύνη δεν άφησε ασυγκίνητη τη λόγια ελληνική μουσική. Ο Παύλος Καρέρ έγραψε την όπερα «Κυρά Φροσύνη», βασισμένη στο ποίημα του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, η πρεμιέρα της οποίας δόθηκε στις 16 Νοεμβρίου 1868 στο θέατρο «Απόλλων» της Ζακύνθου. Ο Θεόδωρος Σπάθης άφησε μια ημιτελή όπερα βασισμένη στην «Kυρά Φροσύνη» του Σωτήρη Σκίπη, από την οποία έχει ηχογραφηθεί το «Τραγούδι της Κυρά Φροσύνης» για πιάνο και φωνή, ενώ ο Γεώργιος Σκλάβος έγραψε την ορχηστρική σουίτα «Κυρά Φροσύνη».


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

επικοινωνιστε μαζι μας