Το ημερολόγιο της Κατοχής του Γ. Παπαϊωάννου

Του Δημήτρη Τσιγάρα

Εκδόθηκε πρόσφατα το νέο βιβλίο του ερευνητή – συγγραφέα Νεκτάριου Κατσόγιαννου με τον τίτλο «Το ημερολόγιο της Κατοχής» του Γιώργου Παπαϊωάννου, το οποίο είχα την ευκαιρία και την τύχη να φιλοτεχνήσω το εξώφυλλό του, και να σχεδιάσω και να επιμεληθώ αυτή την έκδοση.

Πρόκειται για ένα ιστοριογραφικό βιβλίο, που προέκυψε από το προσωπικό ημερολόγιο που κρατούσε στα χρόνια της Κατοχής ο αείμνηστος Γ. Παπαϊωάννου και το εμπιστεύθηκε στον ερευνητή και συγγραφέα Νεκτάριο Κατσόγιαννο.

Ένα ημερολόγιο που περιγράφει λεπτομερειακά τα συμβάντα της εποχής 1941 – 1944, στα Τρίκαλα και φωτίζει την φρίκη του φασισμού, ενώ συγχρόνως μέσα από τα φύλλα του, ξεδιπλώνεται ποικιλοτρόπως η ανθρώπινη δύναμη για ελευθερία και η ανάγκη για ανεξαρτησία και σεβασμό προς την πατρίδα.

Ένα ημερολόγιο γραμμένο κρυφά, στο κρύο και στο μισοσκόταδο, με την αγωνία και τον κίνδυνο να αποκαλυφθεί, από την εμφάνιση κάποιου καταδότη ή κάποιου στρατιώτη των κατοχικών δυνάμεων.

Μια κραυγή αγωνίας ενός εφήβου που κάθε μέρα έβλεπε να διαδραματίζονται σε κάθε γωνιά της πόλης μας σκηνές βίας, πείνας και απόγνωσης.

Ο Γ. Παπαϊωάννου, με θάρρος, κατέγραφε με κάθε λεπτομέρεια, όλα τα γεγονότα που συνέβαιναν στην πόλη των Τρικάλων καθώς και στην ευρύτερη περιοχή του νομού.

Ό,τι ακούει, ό,τι διαβάζει και ό,τι πέφτει στην αντίληψή του το καταχωρίζει και το καταγράφει στο ημερολόγιό του.

Με αντικειμενικότητα καταχωρίζει στο ημερολόγιό του τη δράση των μαυραγοριτών, των διάφορων οργανώσεων (Ε.Ο.Ν., Ε.Ε.Ε., Ε.Α.Σ.Α.Δ., Ε.Π.Ο.Ν., Ε.Λ.Α.Σ. κ.ά), τα βασανιστήρια και τις εκτελέσεις των ελλήνων, παραθέτοντας με λεπτομέρειες τα γεγονότα, και τα ονόματα των θυμάτων.

Στις 268 σελίδες του βιβλίου εξελίσσεται το δράμα της ζωής των Τρικαλινών και αναδεικνύονται οι διάφορες πτυχές της δύσκολης εκείνης περιόδου, σε μια Ελλάδα ταπεινωμένη και κυριευμένη από το σκότος του φασισμού.

Είναι σίγουρο ότι, ο Γιώργος Παπαϊωάννου αγωνιούσε «για τη μνήμη και τη μοίρα αυτού του τόπου», με τον ίδιο τρόπο που αγωνιά χρόνια τώρα και ο ερευνητής – συγγραφέας, Νεκτάριος Κατσόγιαννος.

Η αγωνία τους αυτή, εκφράστηκε από τον μεν πρώτο, με την καταγραφή του ημερολογίου της Κατοχής, από τον δε δεύτερο, με την επιμέλεια και έκδοσή του σε βιβλίο, για να μας καταστήσουν κοινωνούς της ιστορίας ενός μέρους από το εθνικό δράμα της πατρίδας μας.

Ο Νεκτάριος Κατσόγιαννος με αγάπη, προσήλωση, κόπο και Ιώβεια υπομονή μετέφερε αξιόπιστα και ανέδειξε όλον αυτό τον θησαυρό που του εμπιστεύθηκε ο Γ. Παπαϊωάννου και έτσι προέκυψε για την τοπική ιστορία ένα ανέλπιστο και πολύτιμο (δώρο) έργο.

Για την τεκμηρίωση των γεγονότων, των καταχωρημένων συμβάντων του ημερολογίου, ο Νεκτάριος Κατσόγιαννος αντιπαραθέτει αποσπάσματα από σχόλια και άρθρα του τοπικού Τύπου.

Ο ερευνητής κάνει μια αναδρομή και διολισθαίνει πίσω στο χρόνο «σε ένα πυκνό νεφέλωμα παρελθόντος» για να αναδείξει πολύτιμα ιστορικά στοιχεία.

Ένα πλούσιο φωτογραφικό υλικό πλαισιώνει το κείμενο και ζωντανεύει εντονότερα τις μνήμες εκείνης της εποχής.

Αυτή η αναδίφηση σε μια θάλασσα μνήμης και εθνικής αυτοσυνειδησίας εξελίσσεται σταδιακά σε μια πιο επεξεργασμένη ανάγκη για αναψηλάφηση ολόκληρων ιστορικών κεφαλαίων.

Το βιβλίο συνοδεύεται και από ένα CD που περιέχει το μουσικό έργο «IL CANTO SOSPESO» του Ιταλού μουσικοσυνθέτη Λουίτζι Νόνο.

Το γράμμα του Κώστα Σύρμπα, μαζί με άλλα γράμματα ευρωπαίων αγωνιστών που εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς, ενέπνευσαν τον διάσημο Ιταλό μουσικοσυνθέτη Λουίτζι Νόνο και έγραψε το μουσικό έργο «IL Canto Sospeso».

Το τρίτο μέρος του έργου αυτού αναφέρεται στους τρεις Έλληνες Αγωνιστές Ανδρέα Λυκουρένο, Λευτέρη Κιοσσέ και Κώστα Σύρμπα.

Για άλλη μια φορά αξίζουν θερμά συγχαρητήρια στον ακούραστο ερευνητή και συγγραφέα Νεκτάριο Κατσόγιαννο για αυτό το ιστοριογραφικό βιβλίο του, το οποίο συμβάλει στην διαφώτιση των μεγάλων θεμάτων της νεοελληνικής ιστορίας και αποτελεί φόρο τιμής για τα πολλά θύματα των κατακτητών της χώρας μας.