Τρίτη 25 Ιουλίου 2017

Τα πρόσωπα του σπιτιού (Η γιαγιά)

Του Ευαγγέλου Στάθη φιλολόγου

Ας μιλήσουμε τώρα και για τα πρόσωπα της οικογένειας και τα άλλα συγγενικά και φιλικά που έχουν σχέση με το σπίτι γενικά. Και τέτοια είναι οι παππούδες, οι γονείς, τα αδέρφια, οι θείοι και τα ανίψια, τα ξαδέρφια, οι νύφες και οι συννυφάδες, οι γαμπροί, οι νονοί, τα κουμπαρούδια, αλλά και οι καλοί οι γειτόνοι. Με την ευκαιρία αυτή ας μιλήσουμε λίγο για την οικογένεια.
Η οικογένεια στο χωριό μας μέχρι τώρα τελευταία, πριν δέκα -είκοσι χρόνια, ήταν καθαρά πατριαρχική και ανδροκρατούμενη. Εξουσιαστής κι αφέντης ήταν ο πατέρας ή, αν έλειπε αυτός, το ρόλο τον έπαιζε ο παππούς ή ο μεγαλύτερος αδερφός ή ο μεγαλύτερος γιός του.


Ως τα 50-60 η οικογένεια ήταν μεγάλη: αποτελούνταν σχεδόν πάντοτε από τρεις γενεές: παππούδες – παντρεμένα παιδιά – εγγόνια (μπορεί και δισέγγονα). Αυτή ήταν η λεγόμενη παραδοσιακή οικογένεια. Τα αγόρια όταν παντρεύονταν δεν χώριζαν, έμεναν μαζί για αρκετά χρόνια. Όταν πέθαινε ο πατέρας, αρχηγός γίνονταν ο παππούς, ο μεγάλος κουνιάδος – θείος, ή ο μεγάλος γιος, ανάλογα με τα αρχηγικά προσόντα του καθενός. Σ’ αυτούς όλοι οι άλλοι έδειχναν μεγάλη υπακοή και σεβασμό. Όλοι σ’ αυτή την οικογένεια, μικροί και μεγάλοι, εργάζονται και μάλιστα πολύ σκληρά. Οι εργασίες είναι μοιρασμένες στο σπίτι, στο χωράφι, στα ζώα. Ζουν όλοι μαζί σε δύο το πολύ 4 δωμάτια (όταν το σπίτι είναι ψηλό, δίπατο). Ζεσταίνονται σε ένα, καμιά φορά και σε δύο τζάκια, στα οποία συγχρόνως και μαγειρεύουν. Ύστερα, καθισμένοι σταυροπόδι, τρων όλοι γύρω από την ίδια τάβλα.


Αργότερα το πατριαρχικό αυτό σύστημα παύει να υπάρχει. Η μεγάλη παραδοσιακή οικογένεια αρχίζει να σπάζει. Ο μεγαλύτερος αδερφός, όταν παντρευόταν, χώριζε από την οικογένεια, έχτιζε δικό του σπίτι και έκανε δική του οικογένεια. Έτσι σταδιακά περνάμε από την παραδοσιακή στη σημερινή πυρηνική οικογένεια, αυτή δηλαδή που αποτελείται από τους γονείς και τα παιδιά μόνο.
Θα μείνουμε στα σπουδαιότερα απ’ αυτά τα πρόσωπα, τα πολυτιμότερα και πιο αγαπημένα. Και αυτά βέβαια είναι ο παππούς και η γιαγιά, η μάνα κι ο πατέρας, τα παιδιά και τα εγγόνια, τα αδέρφια.
Η γιαγιά

Παρά την πατριαρχική κοινωνία, παρά την παραδοσιακή οικογένεια που ήθελε αφέντη τον άντρα, τον πατέρα, τον παππού, η γιαγιά είχε σημαντική θέση στην οικογένεια. Οι γιαγιές – μανιές τις λέγαμε παλιά- ήταν πολύ συμπαθητικά πρόσωπα σ’ όλες τις οικογένειες και απ’ όλους μικρούς και μεγάλους. Ξερακιανές, λιοκαμμένες απ’ τη μπουγάδα και το ζύμωμα, ταλαιπωρημένες από τις πολλές τις γέννες, με χέρια ροζιασμένα απ’ τις δουλειές και βαμμένα απ’ το λουλάκι ή απ’ το ριζάρι και το βελανίδι. Κι όμως ήταν σβέλτες, πρόθυμες, ικανές να προσφέρουν ακόμα.

επικοινωνιστε μαζι μας